ÇAĞLAR KUZLUKOĞLU BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Geçen Ağustos ayı sonunda davranışsal iktisat alanındaki çalışmalarıyla 2017’de Nobel Escort Gebze İktisadi Bilimler Mükafatı almış olan Richard Thaler ABD iktisadında sakinliği andıran bir şey görmediğini ve iktisadın güçlü göründüğünü lisana getirmişti
Nobel ödüllü ekonomist ABD’nin iki çeyrektir ekonomik daralma kaydetmiş olmasına Gebze Escort rağmen bunu bir sakinlik olarak tanımlamayı komik bulduğunu tabir etmişti Thaler ayrıyeten enflasyonun süreksiz olup olmadığı konusunda da kalıcı olduğunu savunan ekip kazanıyor üzere görünüyor lakin bence biraz erken zafer Gebze Escort Bayan ilan etmiş olabilirler savaş ve salgın gündemleri hafifletilirse fiyatların düştüğünü görebiliriz görüşünü de öne sürdü
Bloomberg global ağırlıklandırılmış enflasyon endeksi salgın yılı olan 2020 sonunda yüzde 2 ler düzeyinde iken yüzde 10 sonuna kadar yükselmiş durumda Milletlerarası kurumlar da hem global hem de ülkeler bazında büyüme beklentilerini arkası arkasına aşağı istikamette revize ediyorlar
Peki 2021 yılında yükselmeye başlayan enflasyon ve 2022 de şimdi sona ermeyen salgın ile birlikte global büyüme dinamikleri üzerinde tesirli olan savaş olguları ekseninde davranışsal iktisat alanında neler öne çıkıyor
Belirsizliklerde karar alma
2008 Global Finans Krizi nin akabinde gelişen ülkelerin yarattığı talep ve ekonomik aktivite sonucu 2011 yılına kadar emtia fiyatları yükselmiş akabinde salgın yılındaki sert çöküş periyodu de dahil 2020 nin ortalarına kadar düşüş trendi görülmüştü Piyasalardaki yükseliş ve düşüşlerin kar ve getiriler üzerinde yarattığı tesirlerin yanı sıra 2022 yılı prestiji ile emtia fiyatlarında görülen dalgalanmaların gündelik hayatın olağan akışında da belirleyici olduğu bir devir yaşanıyor Davranışsal iktisat üzerine çalışmaları ile 2002 de Nobel İktisat Ödülü nü alan psikoloji profesörü Daniel Kahneman belirsizlik durumunda karar alma süreçlerine ait çalışmalarında piyasa hareketlerine yönelik konum alabilme ihtimalinin bir yetenek ilüzyonu olduğundan bahsediyor Kahneman a nazaran rasyonel kararlar alabilmeye dönük bir disiplin geliştirilebilse de piyasalarda ve gerçek ekonomik tabanda yetenekli ya da başarılı olarak adlandırılabilmenin bir karşılığı bulunmuyor Bilhassa güç dalı alanında çalışmaları bulunan Ellen Wald ise finansal ve iktisadi karar almada araştırma ve araştırma sonuçlarının gerçek analizi olgularının ehemmiyetine dikkat çekiyor
Enflasyon ve ekonomik inanç ışığında davranışsal olgular
Salgının başlangıcında global ekonomik aktivitenin besbelli biçimde yavaşlaması hatta durma noktasına gelmesi sürecinde evde kalma durumunun neden olduğu birtakım talep patlamaları 2021 de açılmaların başlaması ile ertelenen talebin devreye girmesi ve arz tedarik tarafında yaşanan gelişmeler günümüze uzanan karmaşık bir tablo meydana getirdi Kişisel ve toplumsal ölçekte panik ve belirsizlik anlarında makro ekonomik dengelerin piyasalardaki dalgalanmaların ve finansal sistemdeki hareketliliğin köklerinde davranış eğilimlerinin niteliği değerli ipuçları sağlayabiliyor Toplumu oluşturan bireylerin rasyonel ya da irrasyonel davranış ve seçimlerde bulunması makro iktisadi yapının biçimlenmesi piyasalardaki seyir ve geleceğe dönük beklentiler ekseninde belirleyici pozisyonda yer alıyor
Tüketici itimatları salgın başlangıcındaki çöküşü izleyen periyotta toparlansa da hala salgın öncesi düzeylere gelebilmiş değil Tüketici davranışının bu seyrinde salgının şimdi bitmediği süreçte yaygın ve kalıcı hale gelen enflasyon ile savaşın neden olduğu ekonomik şartlar tesirli olmuş görünüyor
Büyümede 2021 de global ölçekte yaşanan telafi sürecine rağmen 2022 de gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin büyük kısmında aşağı taraflı riskler öne çıktı 2021 yılında açılmalarla toparlanan global ekonomik aktivitede ertelenen talep olgusu ile bir arada bilhassa hizmet tarafında açığa çıkan ivme kıymetli bir rol oynarken 2022 de mevcut şartlar altında hizmet ekseninde de bozulma gözlemleniyor Bu durumda yükselen hayat maliyetleri ve daralan gelir şartları resesyon teması tabanında birey ve toplumların iktisadi davranışlarında tesirli oluyor
