Alışveriş merkezlerinde kiracı ve kiraya veren alakasında çeşitli masraflardan kaynaklanan meselelerin ortaya çıkmasına neden olan Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı. Yeni düzenlemeyle gelir ve masraf raporunun taban standartları belirlenerek, alışveriş merkezlerinde reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere masraflar için işletmelerden ortak sarfiyat iştirak hissesi tahsil edilmesinin önüne geçildi.
Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren perakende ve gayrimenkul bölümlerinde yaşanan dönüşümle birlikte alışveriş merkezlerinin sayısı da arttı. Bu durum bir yandan ülke iktisadına katkı sağlarken, başka yandan dal aktörleri ortasında kiracı ve kiraya veren bağı çerçevesinde alışveriş merkezinin çeşitli masraflarından kaynaklanan sıkıntıların ortaya çıkmasına sebep oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından alışveriş merkezleri ile ilgili olarak hem uygulamada karşılaşılan sıkıntıların tahlili hem de bölümden gelen geri bildirimler doğrultusunda kamuoyu taleplerinin karşılanması gayesiyle Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı.
Alışveriş merkezlerinde ortak gelir ve ortak sarfiyatların kapsamı belirlendi
Alışveriş merkezleri ortasındaki uygulama birliğinin sağlanması ve şeffaflığın artırılması emeliyle ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile bu alanlara ait sarfiyatların kapsamı belirlendi. Bu çerçevede ortak kullanım alanlarına ait elektrik, su, doğalgaz, yenileme niteliğinde olmayan bakım ve tamir üzere ortak kullanım alanı sarfiyatları ile alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare işçisinin misyonuyla ilgili masrafların ortak masraf olduğu ve alışveriş merkezindeki işletmelerden sırf bu masraflar için ortak sarfiyat iştirak hissesi tahsil edilebileceği kabul edildi. Bundan bu türlü kelam konusu sarfiyatların dışında kalan sarfiyatlar ile ortak sarfiyat niteliğini haiz olup belgelendirilmeyen sarfiyatlar için işletmelerden rastgele bir bedel talep edilemeyecek. Ayrıyeten ortak kullanım alanlarından elde edilen süreksiz kiralama, reklam, pazarlama, kültürel ve sanatsal faaliyet, baz istasyonu, ATM ve başka ortak kullanım alanı gelirleri ile alışveriş merkezi idarelerince işletmelerden alınan masraf avanslarından elde edilen her türlü gelir ortak gelir kabul edildi ve bu gelirlerin sadece ortak sarfiyatların karşılanmasında kullanılabileceği kurala bağlandı.
Reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere masraflar için işletmelerden ortak masraf iştirak hissesi tahsil edilmesinin önüne geçildi
Alışveriş merkezinin ortak sarfiyatı niteliğinde olmayan ve alışveriş merkezi maliki yahut idaresine ilişkin sarfiyatlar olduğu kabul edilen reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere sarfiyatlar için alışveriş merkezindeki işletmelerden bundan bu türlü rastgele bir bedel tahsil edilemeyecek. Fakat, mukavele serbestisi unsuru doğrultusunda Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan kontratlarda karar bulunması halinde bahse bahis sarfiyatlar için işletmelerden kontratlar yenileninceye ya da uzatılmış sayılıncaya kadar iştirak hissesi tahsil edilebilecek. Yeniden Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan mukavelelerde idare masraflarının alt kalemlerinin belirtilmediği durumda işletmelerden sadece alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare çalışanının vazifesiyle ilgili sarfiyatlar için iştirak hissesi tahsil edilebilecek.
Ortak gelir ve sarfiyat raporunun taban standartları belirlendi
Alışveriş merkezlerinde her yıl bir evvelki yılın ortak gelir ve masraflarıyla ilgili standart, gerçeğe uygun, şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin sağlandığı raporların oluşturulması mecburî hale getirildi. Ortak gelir ve sarfiyat raporunun oluşturulmasına ait beklenen tereddütlerin ortadan kaldırılmasını teminen proaktif bir yaklaşımla raporda bulunması gereken minimum ögeler açık ve ayrıntılı formda belirlendi.
Alışveriş merkezi idaresinin ortak sarfiyat paylaşımına ait uygulamaları bağımsız kontrole tabi kılındı
Ortak sarfiyat iştirak hissesi hesaplama ve tahsilatları ile raporlamalarının mevzuata uygun olup olmadığının denetim ve tespiti gayesiyle alışveriş merkezi idarelerine bağımsız kontrol yükümlülüğü getirildi. Bu çerçevede kelam konusu uygulamalar her yıl Kamu Nezareti Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız kontrol kuruluşlarınca denetlenerek rapora bağlanacak ve alışveriş merkezindeki işletmelerin bilgisine sunulacak. Bağımsız kontrol kuruluşlarınca hazırlanacak raporda Yönetmeliğe muhalif tüm uygulamalar detaylı formda belirtilecek. Böylelikle bakanlıkça yapılan kontrollerle birlikte alışveriş merkezlerinin ortak gelir ve masraflarına ait ikili kontrol yapılması sağlanarak, bu konularda yaşanan mağduriyet ve mevzuata karşıtlıkların önüne geçilecek.
